Khỏe mạnh bốn mùa nhờ mẹo dưỡng sinh theo tiết khí âm lịch

Trong bức tranh sống động của văn hóa phương Đông, lịch âm hôm nay không chỉ là công cụ tính ngày tháng để cúng giỗ hay tổ chức lễ hội. Đằng sau mỗi ngày âm là một tiết khí — dấu mốc thiên nhiên chuyển mình một cách đều đặn, mang theo những ảnh hưởng nhất định đến cơ thể con người. Vì vậy, việc nắm vững mẹo giữ gìn sức khỏe theo mùa tiết trong âm lịch là một cách sống thông minh và sâu sắc mà người xưa để lại. Đặc biệt trong thời hiện đại, khi môi trường ô nhiễm, thực phẩm công nghiệp bủa vây, việc dưỡng sinh thuận tự nhiên lại càng trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

Tiết khí trong âm lịch – chiếc đồng hồ sinh học từ vũ trụ

Khác với lịch dương chỉ chia năm thành 12 tháng, lịch âm còn phân nhỏ năm thành 24 tiết khí. Mỗi tiết khí kéo dài khoảng 15-16 ngày, gắn với chu kỳ chuyển động của Mặt Trời và phản ánh sự thay đổi của thời tiết, sinh khí trong năm. Ví dụ, "Lập xuân" là thời điểm cây cối bắt đầu nảy mầm, "Đại thử" báo hiệu đỉnh điểm của mùa hè oi bức, còn "Đại hàn" đánh dấu đợt rét sâu nhất trong năm.

Cơ thể con người – vốn là một phần của tự nhiên – cũng dao động theo những tiết khí đó. Nếu biết xem ngày đẹp lịch âm hôm nay để biết mình đang ở tiết khí nào, ta có thể chọn ăn gì, tập gì, ngủ nghỉ ra sao để giúp cơ thể cân bằng, khỏe mạnh hơn mỗi ngày.

Mùa xuân: Thanh lọc, tái sinh và khởi động gan

Mùa xuân bắt đầu với tiết Lập xuân, kết thúc bằng Xuân phân. Đây là thời kỳ cây cỏ vươn chồi, trời đất ấm dần và cơ thể con người cũng cần "thức dậy" sau mùa đông dài lạnh lẽo.

Mẹo dưỡng sinh:

Thải độc gan: Gan là cơ quan hoạt động mạnh trong mùa xuân. Nên ăn nhiều rau xanh, củ cải trắng, rau má, và uống nước chanh ấm buổi sáng.

Vận động nhẹ nhàng: Khởi đầu với yoga, thiền, đi bộ sáng giúp khai thông khí huyết.

Tâm lý thoải mái: Tránh căng thẳng, tức giận vì xuân là thời gian gan dễ tổn thương bởi cảm xúc tiêu cực.

Mở lịch âm hôm nay, nếu thấy đang trong tiết Lập xuân hay Vũ thủy, bạn nên tận dụng thời gian này để thanh lọc cơ thể và tái tạo năng lượng.

Mùa hạ: Chống nóng, bổ tim và dưỡng dịch

Mùa hạ đi qua các tiết Lập hạ, Tiểu mãn, Hạ chí, Tiểu thử, Đại thử, tượng trưng cho thời điểm nhiệt khí thịnh vượng nhất trong năm. Cơ thể dễ mất nước, tim hoạt động nhiều hơn để bơm máu điều hòa nhiệt độ.

Mẹo dưỡng sinh:

Bổ sung nước liên tục: Nên uống nước lọc ấm, nước mát từ đậu đen, râu ngô, atiso để giải nhiệt.

Ăn nhạt, hạn chế dầu mỡ: Ưu tiên các món luộc, hấp. Không nên ăn đồ cay nóng, chiên rán.

Tránh hoạt động mạnh vào trưa: Đặc biệt từ 11h–14h là giờ tim hoạt động mạnh nhất, nếu tập thể dục hoặc làm việc gắng sức dễ dẫn đến suy tim, đột quỵ.

Nếu hôm nay rơi vào tiết Đại thử (theo lịch âm hôm nay), bạn nên ở nơi mát, giảm công việc nặng và uống nước thường xuyên.

Mùa thu: Bồi bổ phổi, giữ ẩm và ổn định tinh thần

Mùa thu với các tiết Lập thu, Xử thử, Bạch lộ, Thu phân, Hàn lộ, Sương giáng là thời điểm khí trời bắt đầu se lạnh, độ ẩm giảm khiến phổi dễ bị tổn thương.

Mẹo dưỡng sinh:

Ăn thực phẩm sinh tân dịch: Như lê hấp mật ong, canh củ sen, cháo hạt sen giúp dưỡng âm, làm ẩm phổi.

Tránh thức khuya: Thiếu ngủ làm phổi suy yếu. Tốt nhất là đi ngủ trước 23h.

Giữ tâm trạng yên tĩnh: Mùa thu dễ khiến người ta buồn. Thiền định, đọc sách, nghe nhạc nhẹ giúp ổn định tinh thần.

xem thêm: Mẹo giữ gìn sức khỏe theo mùa tiết trong âm lịch – Lắng nghe nhịp điệu của thiên nhiên

Nếu bạn thấy hôm nay là tiết Sương giáng khi xem lịch âm hôm nay, đây là giai đoạn dễ bị cảm lạnh – hãy mặc ấm, đặc biệt là giữ ấm cổ và phổi.

Mùa đông: Dưỡng thận, tăng sức đề kháng, tích trữ năng lượng

Đông là mùa của Tiểu tuyết, Đại tuyết, Đông chí, Tiểu hàn, Đại hàn – tiết trời lạnh, ánh nắng yếu, âm khí thịnh. Cơ thể cần “tàng khí”, tích trữ nội lực để chuẩn bị cho mùa xuân.

Mẹo dưỡng sinh:

Ăn thực phẩm bổ thận: Như gà ác hầm thuốc bắc, cháo lươn, cháo gạo lứt, hạt dẻ.

Ngủ sớm, dậy muộn: Tuân theo chu kỳ ánh sáng tự nhiên. Giấc ngủ đông giúp tái tạo năng lượng